Yönetici olmak isteyen Genel Kurul Üyeleri artık iki kere düşünecek!

Devlet neden Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları yasasını çıkardı?

Spor kulüplerinin hukuki, finansal, şirketleşme, halka açılma ve yönetimsel birçok sorunu bulunmakla birlikte bunların başında mali sorunlar gelmektedir. Mali sorunun çıkış noktası ise, yönetim ve organizasyonun yetersizliği, şeffaflık eksiklikleri, mali disiplin ve kontrol sorunu ile bunun sağlanmasına yönelik yeterli bir mekanizmanın bulunmaması kanunun çıkarılmasında önemli rol oynamıştır.

2020 yılı itibariyle dört büyük kulübün toplam borcu 15.1 Milyar TL, Mayıs 2021 itibariyle de 17,3 Milyar TL’ye çıkmıştır. Son sekiz yılda borçlardaki artış %534’tür. Aynı artış hızı ile devam ederse enflasyon da bu hızla artmazsa iyimser bir bakış açısıyla 2029 yılında dört büyük kulübün borcu en az 92.8 Milyar TL’ye çıkacaktır.

Uluslararası olarak bakacak olursak, UEFA tarafından “mali fair play” olarak ortaya konulan standartlarda da borç ve zarar sarmalındaki kulüplerin ileriye dönük sağlıklı yapıya kavuşmasına yönelik talepleri bağlayıcı olmuştur.
Devlet, gençler ve vatandaşlar için anayasal bir hüküm olan spor yapmak ve kötü alışkanlıkları engellemek hem bedensel gelişimin sağlanması hem de toplumda sosyolojik olarak büyük bir yer tutan, vatandaşların aile yapılarına kadar etkileyen özellikle futbol sporunun devamı amacıyla yukarıda belirttiğimiz konuları da göz önüne alarak “Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları” kanununu çıkarmak zorunda kalmıştır.

Bu yasa ile yöneticiler nasıl etkilenecektir? Kanun spor kulüplerini ve federasyonları korurken yöneticileri cezalandırıyor mu?

Kesinlikle spor kulüplerini korurken yöneticileri büyük bir sorumlulukla baş başa bırakmaktadır. Yasa ile birlikte spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinde bütçe ve harcama ilkelerine ilişkin bu kanunla getirilen sınırlamalara uyulmasını sağlamak ve yaşanabilecek suistimallerin önüne geçmek amacıyla başkan, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri tarafından kanunun temlik yasağına aykırı davranılması, borçlanma sınırının aşılması ve spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin hak ve alacaklarının yönetim kurulu üyelerine, üyelerin eşleri ve üçüncü dereceye kadar hısımlarına, çalışanlarına, yüzde beş ve üzeri pay sahiplerine ve yönetim kurulu üyelerinin yüzde beş ve daha fazla pay sahibi olduğu şirketlere devredilemeyeceğine ilişkin kurala aykırı davranılması halinde hapis cezası ile cezalandırılmalarına ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir. Ayrıca ödeme ve tahsilatların banka ve finansal kuruluşlar aracılığıyla yapılması zorunluluğuna aykırılık halinde adli para cezası öngörülmektedir. Aynı şekilde spor federasyonlarında bütçe ve harcama ilkelerine ilişkin bu kanunla getirilen sınırlamalara uyulmasını sağlamak ve yaşanabilecek suistimalleri engellemek amacıyla federasyon başkanı ve yönetim kurulu üyeleri tarafından spor federasyonlarının borçlanma sınırının aşılması ve spor federasyonunun yönetim kurulunun görev süresini aşacak şekilde borç altına sokacak sözleşme ve benzeri işlem yapılamayacağına ilişkin yasağa aykırı davranılması halinde hapis cezası ile cezalandırılmalarına ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir. Ayrıca ödeme ve tahsilatların banka ve finansal kuruluşlar aracılığıyla yapılması zorunluluğuna aykırılık halinde adli para cezası öngörülmektedir.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin bütçe ve harcama ilkeleri nelerdir?

Ekonominin olduğu her yerde en önemli konu bütçe yapmaktır. Birçok alanda geçmiş yıl verileri, bazı garanti işlemler veya belirginlik ortamı maalesef spor kulüplerinde yoktur. Bütçe yaparken özellikle gelir kalemlerinin bir bütün halinde değerlendirilmesi ve karar verilmesi en önemli husustur. (Teknik direktörden başlayarak en tepeye kadar bu sürecin içinde olmak lazım gelir.)

Yeni yasa ile birlikte spor kulüpleri ve spor anonim şirketine bağlı tüm iştiraklerin ve şirketlerin gelir gider ve bilançoları konsolide edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Spor kulübüne bağlı birden fazla spor anonim şirketi varsa spor kulübü bilançosunda en yüksek harcamaya sahip spor dalında faaliyet gösteren spor anonim şirketinin hesap dönemi diğer tüm şirket ve iştiraklere uygulanır. Bu madde şundan önemli; Türk vergi sisteminde şirketlerin örneğin bu yılki hesap dönemi 01.01.2022-31.12.2022 iken spor kulüplerinde hesap dönemi cari yıl için 01.06.2022- 31.05.2023 olarak uygulanmaktadır.

Fiiliyatta elma ile armudu birbirine benzetmeye çalışırken kanun ile artık en yüksek harcamaya hangi şirket sahipse o şirketin tabi olduğu hesap dönemi uygulanarak hepsi elma veya hepsi armut olarak değerlendirilecek yani konsolide olacaktır. Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri en fazla önceki yıl brüt gelirinin %10’u kadar borçlanabilir. Alınmış veya verilmiş mevcut borçların vadesinin mevcut yönetim kurulunun olağan görev süresinin bitiminden sonraki tarihe uzaması borç alma veya borç verme olarak değerlendirilir.

Spor kulüpleri artık istediği kadar temlik verebilecek midir?

Hayır veremeyecektir. Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerince yapılacak temliklere ilişkin çeşitli sınırlamalar ve nitelikli genel kurul kararı şartı getirilerek uzun vadeli ve sağlıksız borçlanmanın önüne geçilmektedir. Buna göre; spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri genel kurul karan gerekmeksizin bir önceki hesap döneminde gerçekleşen brüt gelirinin en fazla %25’ini temlik edebilecektir. Maddede öngörülen nitelikli genel kurul kararıyla yönetim kurulunun görev süresi ile sınırlı olmak kaydıyla herhangi bir temlik sınırlaması bulunmamaktadır. Yönetim kurulunun görev süresinin dolmasından sonraki alacakların ancak %50 oranına kadar olan kısmı maddede öngörülen nitelikli genel kurul kararı ile temlik edilebilecek ve bu oranı aşan miktar ise hiçbir şekilde temlik edilemeyecektir. Bunun yanı sıra spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde onuna kadar borçlanabileceği, bu oranın üzerinde yapılacak borçlanmaların genel kurulun nitelikli çoğunlukla vereceği kararla kabul edilecek ek bütçe ile yapılabileceğine ilişkin düzenleme yapılmak suretiyle yönetim kurullarının görev sürelerini aşacak şekilde sağlıksız borçlanmaların önüne geçilmektedir.

Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları’nın Denetimi nasıl olur?

Esasından yasanın çıkış konularından birisi de kulüplerin ve federasyonun bağımsız bir kuruluş tarafından denetlenmesiydi. Yasa çıkmadan önce SPK, BDDK veya Sayıştay denetimine benzer bakanlıkta bağımsız bir ekibi oluşturulacağı algısı gündeme geldi. Biz spor severler en çok buna sevindik. Ancak yasada Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak bağımsız denetim ekibinin sadece federasyonları denetleyeceği belirtilmektedir.
Spor kulüplerini ise bağlı bulunduğu federasyonlar denetleyecektir. Spor kulüpleri arasında güven sıkıntısı yaşayan, kulüplerle ilişkisinde de sorun bulunan federasyonların ne denli denetim yapacağı, yapılan denetim sonuçlarını da nasıl değerlendireceği konusu toplumda büyük bir soru işareti oluşturmuştur.

Bundan sonra spor kulüpleri nasıl tüzel kişilik kazanacaktır?

Kulübün Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından spor kulüpleri siciline tescil edildiği an spor kulüpleri tüzel kişilik kazanacaktır. Kanunla çift işlem dediğimiz, spor kulüplerinin önce dernek olarak kurulması sonrasında Gençlik ve Spor Bakanlığı’na tescil edilmesi işlemleri kaldırılmış olup sadece Gençlik ve Spor Bakanlığı nezdinde kuruluş yapılabilecektir.

Spor Kulüpleri’nin zorunlu organları nelerdir?

Spor kulüplerinin zorunlu organları Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu’dur. Bunların dışında amaçlara uygun tüm organlar isteğe bağlıdır. (Sicil, Denetim, Müze kurulu gibi) Zorunlu organlar diğer organlara sorumluluklarını devredemez. Spor kulüpleri seçimi izleyen otuz gün içinde yönetim kurulu, denetim kurulu ve varsa spor kulübünün diğer isteğe bağlı organlarına seçilen asıl ve yedek üyelerinin bilgilerini Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bildirmek zorundadır.

Bir başka konu ise, genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulunun oluşumunda dernekler kanunu hükümleri uygulanır. Genel kurul toplantıların elektronik ortamda da yapılabileceği ve bu toplantıların fiziki toplantılarla eşdeğer olduğu yeni kanunda belirtilmiştir.

Kimler Spor Kulübü yöneticisi olamaz?

Yeni yasa ile birlikte yönetici olmanın şartları da bir önceki kanunu göz önüne aldığımızda genişletildi. Kasten işlenen suçtan bir yıl veya üstü ceza alanlar (Affa uğramış olsalar dahi), devletin güvenliğine dair suç işleyenler, anayasal düzene ve işleyişine ait suçlara karışanlar, fuhuş, uyuşturucu kullanma suçu veya satışını yapanlar, şike ve teşvik suçuna karışanlar, kanuna aykırı bahis veya şans oyunları oynatma gibi suçlardan dolayı ceza alanlar artık spor kulüplerinin herhangi bir organında yer alamayacaklar.

Spor Kulüplerine kimler üye olabilir?

Yıllardır çok fazla soru işareti oluşturan, yönetimlerin suçlandığı, kayırmacılık algısının oluştuğu üyelik sistemi daha da sadeleşmiş bulunmaktadır. Bundan sonra net olarak fiil ehliyetine sahip kişiler, spor kulüplerine üye olabilecektir. Üyelik başvurusu yazılı yapılır, kulüp yönetimi otuz gün içinde karar bağlar, Tüzüğe aykırı olmadıkça reddedilemez, tüzükte spor kulüpleri ve spor federasyonları kanuna aykırı yazılamaz.

Spor Kulüpleri’nin birleşmesi veya mal varlığının devri mümkün olur mu?

Spor kulüpleri en az genel kurul üye tam sayısının dörtte üçünün katılacağı genel kurul toplantısında toplantıya katılanların en az salt çoğunluğunun oyu ile alınacak kararla aynı ilde bulunan başka bir spor kulübü ile birleşebilirler. Bakanlığın siciline tescil ile geçerlilik kazanır. Devrolunan kulübün aktif pasif tüm hesapları devralana geçer. Tüm başarılar ve unvanlar devralan kulübün olur. Devrolunan spor kulübünün üyeleri de devralan spor kulübünün üyesi olur. Sportif tarihçesini de devralan spor kulübüne geçmesi ile birlikte yeni kurulan bir spor kulübü örneğin süper ligden bir takımı satın alırsa satın aldığı kulübün sportif tarihçesinden faydalanabilecektir. Bu madde ile beraber kulüp birleşmelerinin artacağını düşünmekteyim. Spor kulüplerinin birleşmesi bakanlığın iznine tabidir.